U kunt de status van uw indiening raadplegen via Toetsingonline. Via Toetsingonline kunt u tevens de (nadere) besluiten van de commissie downloaden.

Voordat de European Clinical Trial Regulation (CTR) van kracht werd, zijn de termen ’protocol deviation’ en ‘protocol violation’ in gebruik geraakt in een poging duidelijk te maken wanneer een afwijking van het protocol wel, en wanneer niet gemeld hoeft te worden bij de METC. De termen werden als volgt gebruikt: als er -onbedoeld- door een onderzoeker of onderzoeksassistent werd afgeweken van het protocol, werd beoordeeld of dit ‘slechts’ een deviatie was (en dus niet gemeld hoeft te worden aan de METC), of een violatie (en wel degelijk gemeld moet worden). Een violatie werd meestal gedefinieerd als mogelijke risico’s ten aanzien van de patiëntveiligheid of de integriteit van de studie en de verzamelde data. Definities van een protocoldeviatie dan wel protocolviolatie bestaan echter niet in de ICH-GCP of in de Clinical Trial Directive. Er zijn in de literatuur wel definities te vinden, maar deze verschillen nogal van elkaar. Op de CCMO-website komen de termen deviatie en violatie niet voor.

Geneesmiddelenonderzoek:

Het melden van ernstige inbreuken voor studies die onder de Europese Clinical Trial Regulation (CTR) vallen:

In de European Clinical Trial Regulation die 31 januari 2023 van kracht werd, wordt de term ‘serious breaches’ -ernstige inbreuken- gebruikt. Hier wordt een duidelijke definitie van gegeven. Een ‘ernstige inbreuk’ is een afwijking van de door de METC of CCMO goedgekeurde versie van het protocol die ten tijde van de inbreuk van toepassing is en/of van de Clinical Trial Regulation, die aanzienlijke invloed kan hebben op de veiligheid en de rechten van een proefpersoon of op de betrouwbaarheid en de robuustheid van de in de klinische proef gegenereerde gegevens.  

De GCP Inspector Working Group (ICH-IWG) van het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) heeft een richtlijn opgesteld voor soorten ernstige inbreuken en de rapportagevoorschriften: Guideline on reporting serious breaches. Hierin staat beschreven wat, wanneer, door wie en waar gemeld dient te worden. In Appendix 1 van het richtsnoer staat een lijst met voorbeelden van ‘ernstige inbreuken.’ Kort samengevat moeten ernstige inbreuken door de uitvoerders van het onderzoek (lokale hoofdonderzoeker) onmiddellijk worden gemeld aan de verrichter. De verrichter moet deze vervolgens zonder vertraging maar niet later dan 7 dagen na kennisname van de inbreuk, melden in CTIS. In Nederland ontvangt de CCMO de meldingen van ernstige inbreuken via CTIS en afhankelijk van het soort ernstige inbreuk wordt de ernstige inbreuk beoordeeld door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), de METC die de studie heeft toegelaten of de CCMO: Ernstige inbreuken | Onderzoekers | Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (ccmo.nl).

Overgangsperiode: melden ernstige inbreuken onder richtlijn 2001/20/EG:

De eerste drie jaar na de inwerkingtreding van de CTR is de zogenaamde overgangsperiode (31 januari 2022- 31 januari 2025). In deze periode kan klinisch onderzoek met geneesmiddelen nog worden uitgevoerd onder de richtlijn 2001/20/EG. Een verrichter die klinisch onderzoek met geneesmiddelen onder de richtlijn 2001/20/EG uitvoert, is feitelijk alleen verplicht om een ernstige inbreuk te melden bij de erkende METC of de CCMO als die inbreuk mogelijk leidt tot onaanvaardbare risico’s voor de proefpersoon.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) vraagt verrichters om uitsluitend voor geneesmiddelenstudies die in de overgangsperiode van de CTR nog onder de richtlijn 2001/20/EG worden uitgevoerd, ernstige inbreuken bij hen te melden per e-mail via gcp@igj.nl. Dit geldt ook voor ernstige inbreuken die betrekking hebben op elektronische systemen, bijvoorbeeld hacks en/of gijzelsoftware.

Zie ook deze webpagina van de IGJ: https://www.igj.nl/zorgsectoren/geneesmiddelen/klinisch-onderzoek-gcp/regels-voor-klinisch-onderzoek/aandachtspunten-geneesmiddelenonderzoek/ernstige-inbreuken

Overige onderzoeken die onder de WMO vallen (niet-geneesmiddelenonderzoek) en onderzoeken met medische hulpmiddelen of medische hulpmiddelen voor in-vitrodiagnostiek (MDR en IVDR): 

 In tegenstelling tot de CTR wordt in de WMO, MDR en IVDR niet gedefinieerd wat een (ernstige) inbreuk, protocol violatie of protocol deviatie is. De genoemde wetten voorzien ook niet in een procedure voor het melden van ernstige inbreuken.

Zolang er geen landelijke of Europese kaders zijn, adviseert METC NedMEC onderzoekers en verrichters om voor deze typen onderzoeken dezelfde lijn aan te houden als bij geneesmiddelenonderzoek dat onder de CTR valt. Dat wil zeggen: de verrichter dient de gevolgen van een (ernstige) inbreuk voor het onderzoek te bepalen en te documenteren (uitvoeren van een zogeheten impact-analyse), en alleen een ernstige inbreuk te melden bij de erkende METC of CCMO als die inbreuk mogelijk leidt tot onaanvaardbare risico’s voor de proefpersoon of op de betrouwbaarheid en de robuustheid van de in de klinische proef gegenereerde gegevens.   

Op 26 mei 2021 is de EU-verordening voor medisch hulpmiddelen (Medical Device Regulation, EU no 2017/745 (MDR)) in werking getreden. Als gevolg daarvan zijn de regels voor de indiening, beoordeling en uitvoering van klinisch onderzoek met medische hulpmiddelen gewijzigd. Raadpleeg de CCMO website voor informatie over onderzoek met medische hulpmiddelen vanaf 26 mei 2021. U vindt daar o.a. de definitie van medische hulpmiddelen volgens de Wet op de medische hulpmiddelen, wettelijke kaders, beoordeling door een erkende METC en aanmelding bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.  

• METC webpagina over de Europese verordening medische hulpmiddelen (Medical Device Regulation, EU no 2017/745 (MDR)). 
• Niet WMO-plichtig onderzoek met medisch hulpmiddel: zie de uitleg hierover op de pagina Is toetsing nodig?
• Voor onderzoekers van het UMC Utrecht: Connectpagina Medische technologie (afdeling MTKF)

Kleine wijzigingen, zoals tekstuele correcties, neemt de toetsingscommissie (METC of CCMO) meestal ter kennisgeving aan. Voor grote wijzigingen, zoals een nieuw deelnemend centrum, is eerst een nader oordeel nodig. Hetzelfde geldt voor wijzigingen die gevolgen kunnen hebben voor de veiligheid van de proefpersoon. Dit zijn substantiële amendementen.

• Meer informatie
• Wijze van indienen

In het algemeen geldt: wanneer een wijziging binnen de primaire vraagstelling van het onderzoek valt betreft het een amendement. Als het daarbuiten valt -dus als de vraagstelling wijzigt- dan is het een nieuw onderzoek.

Voor meer informatie over het doorgeven van wijzigingen bij niet WMO-plichtig onderzoek, ga naar: Is toetsing nodig?

De toetsende commissie (METC of CCMO) beoordeelt alleen de Nederlandstalige informatiebrief en het toestemmingsformulier. Iedere proefpersoon moet goed geïnformeerd kunnen besluiten over deelname aan een studie. Indien een persoon die de Nederlandse taal niet voldoende machtig is, gevraagd wordt voor deelname aan een onderzoek, dient de informatiebrief beschikbaar te zijn in de taal die de persoon machtig is. De norm is dat de verrichter van het onderzoek verantwoordelijk is voor een goede vertaling. De toetsingscommissie hoeft niet de vertaalde informatiebrief te ontvangen, maar wel het bijbehorende vertaalcertificaat. Als dat een persoon die de Nederlandse taal niet voldoende machtig is, onverwachts en incidenteel gevraagd wordt voor deelname aan het onderzoek, is een vertaalcertificaat niet verplicht. Naast een adequate schriftelijke informatievoorziening moet de onderzoeker er zorg voor dragen dat ook de mondelinge informatieverstrekking (vooraf en tijdens het onderzoek) plaatsvindt in een taal die de betreffende persoon voldoende machtig is.

bron: Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) website

Wij verwijzen u graag naar de Engelstalige passage in de besluitbrief. Indien dit niet voldoende is, dan adviseren wij u een beëdigd vertaler te raadplegen. 

Raadpleeg het beleid van uw instelling.

Voor onderzoekers van de aangesloten instellingen, zie onderstaande pagina's:

• Antoni van Leeuwenhoek
• Prinses Máxima Centrum
• UMC Utrecht